Ανθρωπιστικες

Πελατοκεντρική θεραπεία –Carl Rogers(1902-1987)

Η δομική έννοια-κλειδί για τη θεωρία του Rogers για την προσωπικότητα είναι ο εαυτός (το οργανωμένο και σταθερό σύνολο των αντιλήψεων που κατά κύριο λόγο είναι συνειδητό). Μια συγγενής έννοια είναι ο ιδανικός εαυτός (η αυτοαντίληψη που κάθε άτομο θα ήθελε να έχει).

Μια άλλη έννοια είναι η αυτοεκτίμηση (η εκτίμηση που κάνει το άτομο για τον εαυτό του) και την οποία διατηρεί. Η αυτοεκτίμηση ενός ατόμου διαμορφώνεται:

1. Από τις συνθήκες μέσα στο σπίτι και το άμεσο διαπροσωπικό περιβάλλον που ασκούν την μεγαλύτερη επίδραση στις κρίσεις για την προσωπική του αξία και
2. Τα παιδιά επηρεάζονται στις κρίσεις τους για τον εαυτό τους μέσω μιας διαδικασίας ανακλώμενης αξιολόγησης που εκφράζουν τα σημαντικά πρόσωπα του περιβάλλοντός τους.

 

Yπαρξισμός- Rollo Reece May (1909-1994)

Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του υπαρξισμού  είναι η ύπαρξη, η ενασχόληση με το άτομο ως άνθρωπο. Η ουσία της ύπαρξης είναι διαφορετική για κάθε υπαρξιστή. Δεν υπάρχει  μια ομοφωνία όσον αφορά τις βασικές θεωρητικές αρχές του υπαρξισμού. Μια  άλλη σημαντική πλευρά της υπαρξιστικής θεωρίας είναι η σπουδαιότητα του ατόμου.

Η επιθυμία να βρεθεί κάποιος σκοπός είναι χαρακτηριστικό των ανθρώπων  αφού  τα άλλα ζώα δεν ανησυχούν ποτέ για το νόημα της ύπαρξής τους. Η υπαρξιστική ματαίωση και η υπαρξιστική νεύρωση έχουν να κάνουν με την απογοήτευση και την έλλειψη εκπλήρωσης της επιθυμίας για νόημα. Αυτού του είδους η νεύρωση έχει τις πνευματικές της ρίζες στη διαφυγή του ατόμου από ευθύνες. Σε αυτές τις καταστάσεις το άτομο κατηγορεί το πεπρωμένο, το περιβάλλον, την παιδική του ηλικία ή τη μοίρα του γι αυτό που είναι.

Ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους, ο Rollo May, επηρεάστηκε από τον Βορειοαμερικανικό Ουμανισμό και ενδιαφερόταν να συμφιλιώσει την υπαρξιακή ψυχολογία με άλλες θεωρίες, ιδίως με εκείνη του Freud. Όπως ο Freud, έτσι και ο May, όρισε ορισμένα στάδια ανάπτυξης. Αυτά τα στάδια δεν είναι τόσο αυστηρά όσο τα ψυχοσεξουαλικά στάδια του Freud αντιθέτως υποδηλώνουν μια σειρά σημαντικών ζητημάτων στη ζωή κάθε ατόμου.

1. Αθωότητα (είναι το πρώτο στάδιο εγωκεντρικό στάδιο του βρέφους / Ένας αθώος κάνει μόνο αυτό που πρέπει να κάνει).
2. Εξέγερση (το επαναστατικό άτομο θέλει ελευθερία, αλλά δεν έχει κατανοήσει ακόμη καλά την ευθύνη που τη συνοδεύει).
3. Το κανονικό εγώ των ενηλίκων (το άτομο έμαθε την ευθύνη αλλά το βρίσκει πολύ απαιτητικό οπότε αναζητά καταφύγιο στη συμμόρφωση και στις παραδοσιακές αξίες)  και
4. Ο δημιουργικός, ο αυθεντικός ενήλικας (το υπαρξιακό στάδιο –υπέρβαση του εγωκεντρισμού).

 

Λογοθεραπεία -Victor Frankl (1905-1997)

Ο Frankl ονόμασε την προσέγγισή του λογοθεραπεία για να τη διαφοροποιήσει από τις άλλες υπαρξιακές προσεγγίσεις. Ο βασικός στόχος της λογοθεραπείας είναι να βοηθήσει τον συμβουλευόμενο να βρει νόημα στη ζωή του. Αυτό το νόημα δεν είναι μια αφηρημένη έννοια γενική για όλους τους ανθρώπους, αλλά μια πολύ συγκεκριμένη έννοια που εκφράζει το προσωπικό νόημα της ζωής ενός ανθρώπου.

 

 

Συνδιαλεκτική Ανάλυση – Eric Berne (1910-1970)

Α’ Αυτογνωσία

Για τον Berne, βασικός στόχος είναι να αποκτήσει το άτομο ένα ικανοποιητικό επίπεδο αυτογνωσίας, που θα το βοηθήσει στη λήψη νέων αποφάσεων σχετικά με την μελλοντική συμπεριφορά του και τον  μελλοντικό τρόπο ζωής του.

Β’ Συνδιαλέξεις

Το 2^ο στοιχείο  της θεωρίας του είναι οι συνδιαλέξεις. Σε κάθε διαπροσωπική αλληλεπίδραση ή συνδιάλεξη,  ο άνθρωπος ενεργεί με βάση μια από τις 3 προσωπικότητές του  σε κάθε συνδυασμό (π.χ. Ενήλικος-ενήλικος, Ενήλικος –παιδί κ.λ.π.). Γενικά όταν δυο άνθρωποι συνδιαλέγονται στην ίδια κατάσταση του Εγώ δεν δημιουργούνται προβλήματα επικοινωνίας.Όταν όμως συνδιαλέγονται σε διαφορετικές καταστάσεις του Εγώ τότε μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις.

 

Γ’ Η θέση ζωής

Η θέση απέναντι στη ζωή είναι μια στάση για το αν εσύ και εγώ είμαστε εντάξει ή όχι εντάξει. Οι τέσσερις βασικές θέσεις απέναντι στη ζωή είναι:

1. Είμαι εντάξει-είσαι εντάξει
2. Είμαι εντάξει-δεν είσαι εντάξει
3. Δεν είμαι εντάξει-είσαι εντάξει
4. Δεν είμαι εντάξει-δεν είσαι εντάξει
Η πρώτη (είμαι εντάξει-είσαι εντάξει) είναι η πιο υγιής σχέση που μπορεί κάποιος να τηρεί.

Η ψυχοθεραπεία του λέγεται και εκπαιδευτική,  επειδή από την πρώτη κιόλας συνεδρία ο πελάτης μαθαίνει τους βασικούς όρους της θεραπείας και με αυτό τον τρόπο μπορεί να κατανοήσει όσα πρόκειται να ακολουθήσουν. Αυτό έχει στόχο να βοηθήσει το άτομο να αποκτήσει μεγαλύτερη επίγνωση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και μέσα από αυτό να αποκτήσει και τη δική του αυτογνωσία.

 

Μορφολογική Θεραπεία (GESTALT) – Fritz Perls (1893-1970)

Η Μορφολογική θεραπεία στηρίζεται στις εξής αρχές:

1. Οι άνθρωποι είναι ένα σύνολο που αποτελείται από μέρη στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους (σώμα, συναισθήματα, αισθήσεις, σκέψεις και αντιλήψεις). Κανένα από αυτά δεν μπορεί να γίνει κατανοητό έξω από τη δομή του ανθρώπου. Οι άνθρωποι αποτελούν, επίσης, μέρη του περιβάλλοντός τους και δεν μπορούν να γίνουν κατανοητοί έξω από αυτό.
2. Οι άνθρωποι επιλέγουν τον τρόπο που θα απαντήσουν σε εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα. Δεν αντιδρούν αλλά δρουν. Είναι σε θέση να κάνουν αυτές τις επιλογές γιατί διαθέτουν την ικανότητα να έχουν πλήρη επίγνωση των αισθήσεων, των σκέψεων, των συναισθημάτων και των αντιλήψεών τους.
3. Οι άνθρωποι μπορούν να κυβερνούν με επιτυχία τη ζωή τους.
4. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να βιώσουν το παρελθόν και το μέλλον, μπορούν να βιώσουν τον εαυτό τους μόνο στο παρόν.
5. Οι άνθρωποι δεν είναι βασικά ούτε καλοί ούτε κακοί. Ο Perls, όπως και ο Rogers, μοιράζεται την πεποίθηση ότι η κινητήρια δύναμη της εξέλιξης της προσωπικότητας είναι η επιθυμία για αυτοπραγμάτωση. Στην πορεία αυτής της εξέλιξης, ο άνθρωπος περνάει από 3 στάδια:
το κοινωνικό, το ψυχοφυσικό και το πνευματικό τα οποία είναι και αλληλένδετα μεταξύ τους.

 

Βιβλιογραφία
 -Μαλικιώση-Λοΐζου, Μ.: Συμβουλευτική Ψυχολογία, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999
 -Pervin,L.A & John, O.P.: Θεωρίες  Προσωπικότητας,Εκδόσεις Τυπωθήτω-Γιώργος Δάρδανος, Μετάφραση Α. Αλεξανδροπούλου & Ε. Δασκαλοπούλου, Αθήνα 2001