ΗΘΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (MOBBING)- Β’ ΜΕΡΟΣ

Δεν το θέλατε, δεν το επιδιώξατε, δεν γνωρίζετε πώς συνέβη αυτό, όμως τελικά βρεθήκατε στο στόχαστρο. Δέχεστε συμπεριφορές προσβλητικές και υποτιμητικές  χωρίς να έχετε την ευκαιρία να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας. Δεν μπορείτε να μιλήσετε γι’ αυτό επειδή η δίωξή σας γίνεται με τρόπο ύπουλο, υπόγειο και τόσο αθόρυβο  που αν προσπαθήσετε να θίξετε το θέμα θα κατηγορηθείτε ότι είστε υπερβολικοί/ές. Αλλά, ακόμη και αν τολμούσατε να μιλήσετε, σε ποιον θα μπορούσατε να απευθυνθείτε; Θα βρίσκατε ανταπόκριση; Και αν ο θύτης-πράγμα πολύ πιθανό- είναι ο ίδιος ο προϊστάμενος σας ή ο εργοδότης σας;Νιώθετε απομονωμένοι, αποκομμένοι από τους άλλους συναδέλφους,  οι οποίοι δεν καταλαβαίνουν τις αντιδράσεις σας αφού εκείνοι δεν έχουν παράπονο. Νιώθετε να σας «πνίγει» η αδικία και βρίσκεστε σε αδιέξοδο.

Ο καθένας/καθεμία από εμάς μπορεί να βιώσει σε κάποια χρονική στιγμή στη ζωή του εργασιακή παρενόχληση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το mobbing (εργασιακή παρενόχληση) εκδηλώνεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.

Πώς εκδηλώνεται:

Ο Leymann,το 1993, βρήκε στην έρευνα του τις παρακάτω τυπικές συμπεριφορές mobbing:

1. Στον τομέα της επικοινωνίας: Ο θύτης περιορίζει τις  ευκαιρίες του θύματος για  επικοινωνία. Το διακόπτει συνεχώς όταν προσπαθεί να μιλήσει, του απευθύνεται με λεκτικές επιθέσεις  και προσβολές, ασκεί κριτική για την εργασία του ή για την προσωπική του ζωή, το παρενοχλεί μέσω τηλεφώνου, ή γραπτού λόγου, το απειλεί και χρησιμοποιεί περιφρονητικές εκφράσεις, χειρονομίες και υπαινιγμούς.

2. Στις κοινωνικές σχέσεις: Οι συνάδελφοι σταματούν να του απευθύνουν τον λόγο, αγνοούν τα σχόλια που γίνονται εις βάρος του και η εταιρεία μπορεί να τον απομακρύνει από το γραφείο του και από τους συναδέλφους του στους οποίους απαγορεύεται να του μιλούν.

3. Σπιλώνουν τη  φήμη του: Γίνονται συζητήσεις πίσω από την πλάτη του και διασπείρονται φήμες με στόχο να εξευτελίσουν τον θύμα. Γίνονται υποθέσεις ότι το θύμα είναι ψυχικά άρρωστο και ότι πρέπει να  υποβληθεί σε ψυχιατρική εξέταση. Μπορεί ακόμη να κοροϊδεύουν το θύμα εξαιτίας σωματικών ιδιαιτεροτήτων ή της εθνικότητάς του ή να το εξαναγκάζουν σε ταπεινωτικές εργασίες, να το προσβάλλουν και να υποτιμούν την προσπάθεια ή την απόδοση της εργασίας του.

4. Επιθέσεις στην  υγεία: Μπορεί να εκφράζονται με  απειλές ή χρήση σωματικής βίας, με σκόπιμη πρόκληση σωματικής ή ψυχολογικής βλάβης ή με σεξουαλικές επιθέσεις. 

5. Επίθεση στην εργασία: Δεν αναθέτουν στο θύμα νέα καθήκοντα, του αφαιρούν αρμοδιότητες χωρίς λόγο, ή του αναθέτουν υπερβολικά πολλά αντικείμενα και τον/την  κατηγορούν ότι δεν κάνει τίποτα, ότι «κάθεται». Δημιουργούν εμπόδια στην εκτέλεση των καθηκόντων του θύματος, του αναθέτουν ανούσιες και μονότονες  εργασίες, κατώτερες συχνά  των προσόντων του ή τέτοιου είδους ώστε να προσβάλλουν την αξιοπρέπειά του ή να τον κάνουν να φανεί αναξιόπιστος.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Οι συμπεριφορές αυτές έχουν καταστροφικές επιπτώσεις τόσο στην υγεία όσο και στην ψυχική υγεία του θύματος. Πιο συγκεκριμένα μπορεί να προκαλέσουν:

Υγεία

• Πονοκεφάλους
• Γαστρεντερικές διαταραχές
• Πόνους στο στήθος
• Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες
• Κοιλιακό πόνο
• Ναυτία
• Λιποθυμικά επεισόδια
• Μυαλγίες
• Νευρικές συσπάσεις –Tik
• Μεγάλη αύξηση ή μείωση της αρτηριακής πίεσης
• Έντονη εφίδρωση
• Κνησμός
• Συχνοουρία

Ψυχική Υγεία

• Αγχώδεις διαταραχές
• Διαταραχές Ύπνου
• Φοβίες
•  Ευερεθιστότητα –επιθετικότητα
• Κατάθλιψη
• Δυσκολία στη διαχείριση θυμού
• Απομόνωση
•  Αισθήματα αποτυχίας
•  Αίσθημα μοναξιάς
• Απώλεια αυτοελέγχου
• Κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών
•  Αυτοκτονικές τάσεις
•  Διαταραχή μετατραυματικού στρες

Όλα τα παραπάνω έχουν ως συνέπεια την χαμηλή απόδοση του εργαζόμενου, τις αυξανόμενες αδικαιολόγητες επανειλημμένες απουσίες,  τις  αυξανόμενες υπερωρίες, την μείωση της ποιότητας των εργασιών, την αδυναμία τήρησης προθεσμιών, την  ελλιπή εξυπηρέτηση  των πελατών και την μειωμένη ικανοποίησή τους, την πτώση του ηθικού των εργαζομένων,  τον αυξανόμενο  αριθμό των  ατυχημάτων, την  αδυναμία λήψης σωστών αποφάσεων, την  επιδείνωση της κατάστασης  της Εταιρείας ή του Οργανισμού.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Τι μπορεί να κάνει ο εργαζόμενος:

1. Να προσπαθήσει να συγκεντρώσει όποιες αποδείξεις διαθέτει (σχετικά e-mails και μηνύματα, έγγραφα κ.λπ.)

2. Να τηρεί ημερολόγιο με τις λεπτομέρειες των περιστατικών του εκφοβισμού( ημέρα-ώρα-χώρος-ακριβή λόγια)

3. Να συγκεντρώσει –αν υπάρχουν-σχετικές ιατρικές γνωματεύσεις.

4. Να απευθυνθεί στο Σ.Ε.Π.Ε.

5. Να ζητήσει νομική συμβουλευτική για τις δυνατότητες που του παρέχει ο νόμος και τις πιθανές νομικές ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβεί.

6. Να αναζητήσει ψυχολογική στήριξη.

Τι μπορεί να κάνουν οι εταιρείες και οι οργανισμοί

1. Να θεσπίσουν έναν εσωτερικό κανονισμό που δεν θα επιτρέπει συμπεριφορές παρενόχλησης

2. Να επιμορφωθούν τα ανώτερα στελέχη που διαχειρίζονται ανθρώπινο δυναμικό

3. Να φροντίζουν για την τήρηση των κανόνων και την διαμόρφωση καλών συνθηκών εργασίας

4. Να βρίσκονται σε επαγρύπνηση για τον έγκαιρο εντοπισμό συμπεριφορών παρενόχλησης.

5. Να ενθαρρύνεται ο διάλογος

6.Να δοθεί έμφαση στην ευαισθητοποίηση, πληροφόρηση των εργαζομένων.

Η ηθική παρενόχληση στο χώρο εργασίας δεν είναι ένα σπάνιο φαινόμενο που πλήττει μόνο  ευάλωτα άτομα. Αντιθέτως, είναι ένα φαινόμενο πολυπαραγοντικό, που αφορά τα χαρακτηριστικά των εργαζομένων αλλά και την κουλτούρα που χαρακτηρίζει την επιχείρηση.

Η ηθική παρενόχληση  έχει σοβαρές αρνητικές συνέπειες για τον εργαζόμενο όπως χαμηλή εργασιακή ικανοποίηση, προβλήματα ψυχικής  υγείας, τάσεις για αποχώρηση από τον οργανισμό, υψηλά επίπεδα άγχους, εργασιακή εξάντληση (burn-out) υψηλό ποσοστό αδικαιολόγητων απουσιών, μειωμένη αποδοτικότητα και αποχώρηση από τον οργανισμό.

Βιβλιογραφία:
1.Τσιάμα, Μ. Χ. (2013). Το φαινόμενο της ηθικής/ψυχολογικής παρενόχλησης στο χώρο της εργασίας: Εννοιολογικοί προσδιορισμοί, Άρθρα και Μελέτες 9/2013. Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού, Υπό την Εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας.
2.Μοσχοβάκου, Ν.,Παπαγιαννοπούλου, Μ.(3/2022). Εκπαιδευτικό εγχειρίδιο - Βία και παρενόχληση στον κόσμο της εργασίας. Έκδοση ΚΕΘΙ - Αθήνα 
3.Μακρή, Ι.,(2021). Ηθική παρενόχληση και ψυχολογικός εκφοβισμός στην εργασία: το σύνδρομο mobbing στους χώρους εργασίας.  Έκδοση ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ (2/2021)
4.Κοΐνης,  Α., Σαρίδη, Μ. Το mobbing  στον εργασιακό χώρο. Eπιπτώσεις mobbing  στο χώρο της Yγείας. Aνασκοπική μελέτη. Ελληνικό περιοδικό της Νοσηλευτικής Επιστήμης, τόμος 6, τεύχος 1 
5.Δέδε, Ι.,(2017).Φαινόμενο mobbing.Εργασιακός εκφοβισμός. Ενημέρωση- μηνιαία έκδοση του ΙΝΕ/ ΓΣΕΕ, τεύχος 238, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2017 
6.Ρόμπολας, Π., Μπρέντα, Γ.(2019). Το σύνδρομο mobbing  στον εργασιακό βίο των  επαγγελματιών υγείας. Ανασκοπική  εργασία PERIOPERATIVE NURSING (2019), vol 8, issue 1
7.Duffy, M., & Sperry, L. (2007). Workplace mobbing: Individual and family health consequences. The family journal, 15(4), 398-404.
8.Βακόλα,Μ., Νικολάου, Ι(2019).Οργανωσιακή Ψυχολογία και συμπεριφορά.Εκδόσεις Rosili 
9.Marič, M., & Kovač, M. Superior’s Mobbing and Its Consequences. 34th International Conference on Organizational Science Development INTERNATIONALIZATION AND COOPERATION March 25th – 27th 2015, Portorož, Slovenia

Featured image: By Tima Miroshnichenko on pexels