Η σωματική επαφή παίζει σημαντικό ρόλο στις διαπροσωπικές μας σχέσεις και επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την υγεία, την ψυχική υγεία και την ευημερία μας. Δύσκολα μπορούμε να σκεφτούμε την επαφή με άλλους ανθρώπους, ιδιαίτερα με κοντινά μας πρόσωπα, χωρίς την διαμεσολάβηση του αγγίγματος είτε αφορά μια απλή χειραψία, μια αγκαλιά ή ένα φιλί.
Η αφή, το άγγιγμα, ως ένα μέσο μη λεκτικής επικοινωνίας, είναι φορτισμένο με μηνύματα που διαφέρουν ανάλογα με την κουλτούρα, το πλαίσιο στο οποίο εκδηλώνεται και το είδος της σχέσης. Μπορεί να εκφράζεται από μια απλή χειραψία έως μια σφιχτή αγκαλιά.
Η αφή έχει αναφερθεί ως η πέμπτη αίσθηση και εκείνη που έχει μελετηθεί λιγότερο από τις αισθήσεις.
1.To άγγιγμα μειώνει το άγχος
Υπάρχουν αρκετές μελέτες που ερευνούν την επίδραση της αφής πριν και κατά τη διάρκεια στρεσογόνων καταστάσεων. Κατά τη διάρκεια της επαφής απελευθερώνεται ωκυτοκίνη, μια ορμόνη που θεωρείται η ορμόνη της αγάπης, η οποία προκαλεί μείωση της κορτιζόλης, η οποία συνδέεται με το στρες.
Το άγγιγμα και η αγκαλιά φαίνεται να έχουν αγχολυτική επίδραση αφού μειώνουν σημαντικά τα επίπεδα του άγχους. Τα πρόωρα βρέφη που έλαβαν μασάζ μέτριας πίεσης, στη συνέχεια παρουσίασαν λιγότερες συμπεριφορές άγχους.
Επίσης, σε έρευνα που έγινε, οι γυναίκες που δέχθηκαν μασάζ από τον σύντροφό τους πριν από μια στρεσογόνο κατάσταση παρουσίασαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα καρδιακού ρυθμού και χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, μετά το στρεσογόνο γεγονός.
2. Βοηθά την ανάπτυξη των βρεφών
Το έμβρυο βιώνει την αφή με το να αιωρείται στο αμνιακό υγρό και να λαμβάνει τακτική διέγερση μέσω του κοιλιακού τοιχώματος της μητέρας, ενώ αργότερα ως νεογέννητο συνεχίζει να λαμβάνει σημαντική διέγερση μέσω της αγκαλιάς και του θηλασμού. Η στέρηση του αγγίγματος σε παιδιά που νοσηλεύονται σε ιδρύματα και δέχονται συνήθως ελάχιστη επαφή από τους φροντιστές τους έχει ως συνέπεια γνωστικές και νευροαναπτυξιακές διαταραχές που, ακόμη και μετά από υιοθεσία, επιμένουν για πολλά χρόνια.
Σύμφωνα με μια άλλη έρευνα, πρόωρα βρέφη που δέχθηκαν χάδια για 15 λεπτά καθημερινά για κάποιες ημέρες, βρέθηκε ότι πήραν πολύ περισσότερο βάρος σε σχέση με εκείνα που δεν έλαβαν το χάδι. Ακόμη, τα παιδιά αυτά βρέθηκε ότι ανέπτυξαν και άλλες ικανότητές τους και σημείωσαν γρήγορη πρόοδο στην όραση και στην κίνησή τους. Παρόμοια ευρήματα έχουν παρατηρηθεί και σε μωρά πιθήκων, τα οποία όταν αγκαλιάζονταν συχνά από τις μητέρες τους, μεγάλωναν πιο γρήγορα από εκείνα που λάμβαναν απλώς τροφή.
3. Βελτιώνει τα συμπτώματα της κατάθλιψης
Σε μια μελέτη, οι καταθλιπτικές μητέρες που άγγιζαν με τη μορφή τρυφερού αγγίγματος τα βρέφη τους ωφελήθηκαν διπλά,σε σχέση με εκείνες που δεν χάιδευαν τα βρέφη τους. Αφενός, οι ίδιες είχαν βελτίωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων τους και αφετέρου τα βρέφη τους παρουσίασαν καλύτερη ανάπτυξη. Επίσης, το άγγιγμα με την μορφή αγκαλιάς απελευθερώνει ενδορφίνες, ωκυτοκίνη ( την ορμόνη αγάπης )και σεροτονίνη( φυσικό αντικαταθλιπτικό του εγκεφάλου) και μας κάνει να αισθανόμαστε ευτυχισμένοι. Η διάρκεια της αγκαλιάς πρέπει να είναι πάνω από 10 δευτερόλεπτα και περίπου μετά από 12 δευτερόλεπτα εκκρίνεται ωκυτοκίνη, η ορμόνη που μας κάνει να νιώθουμε χαρά και ευεξία. Σε αρκετές μελέτες, έχει επιβεβαιωθεί η ωφέλεια από την αγκαλιά, η οποία μας κάνει να νιώθουμε ηρεμία και ασφάλεια με άμεσο αντίχτυπο στην καταπολέμηση της κατάθλιψης.
4. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα
Το άγγιγμα επιδρά επίσης στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Πιο συγκεκριμένα, η αγκαλιά, όπως φάνηκε σε έρευνες, λειτουργεί σαν φυσική ενίσχυση του οργανισμού απέναντι στις ιώσεις. Έτσι, προστατεύει από ιώσεις αλλά ακόμη και αν κάποιος αρρωστήσει θα παρουσιάσει λιγότερα συμπτώματα, ενώ εκείνος που στερείται την αγκαλιά παρουσιάζεται να είναι περισσότερο επιρρεπής σε ασθένειες . Οι θετικές αυτές συνέπειες αφορούν και τις αγκαλιές με τα κατοικίδιά μας, αφού όταν τα αγκαλιάζουμε προστατεύουμε ταυτόχρονα και το ανοσοποιητικό μας.
5. Είναι ένα είδος παυσίπονου
Οι αγκαλιές μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα φυσικό παυσίπονο και να ανακουφίσουν τον σωματικό πόνο. Όταν μας αγκαλιάζουν, εκκρίνονται ενδορφίνες, οι οποίες καταπραΰνουν τη δυσφορία που μας προκαλεί ο πόνος. Θα έχουμε παρατηρήσει ότι τα μικρά παιδιά όταν τύχει να χτυπήσουν τρέχουν γρήγορα στην αγκαλιά των γονιών τους για παρηγοριά. Εκτός όμως από την παρηγοριά που βρίσκουν, με την αγκαλιά απελευθερώνονται ενδορφίνες που βοηθούν στη μείωση της ενόχλησης και ωκυτοκίνη που συμβάλλει στην αντιμετώπιση του πόνου. Μελέτη έδειξε ότι όταν κάποιος βιώνει πόνο αλλά ταυτόχρονα δέχεται το άγγιγμα του συντρόφου του μειώνεται η αίσθηση του πόνου που βιώνει.
6. Επιδρά θετικά στο νευρικό σύστημα
Η επίδραση του αγγίγματος επηρεάζει θετικά και το νευρικό μας σύστημα αφού όταν μας αγγίζουν τρυφερά ή μας αγκαλιάζουν το νευρικό μας σύστημα χαλαρώνει και εμείς ηρεμούμε. Κατά συνέπεια, το άγγιγμα λειτουργεί προληπτικά για το στρες, το άγχος και άλλες ψυχικές διαταραχές. Όπως λέει η Tiffany Field , από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι, «Καθώς μετακινείται το δέρμα, η διέγερση των δεκτών πίεσης κάτω από το δέρμα αυξάνει την πνευμονογαστρική δραστηριότητα». Η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου συμβάλλει στην αποκατάσταση της φυσιολογικής και ψυχολογικής ισορροπίας.
7. Βελτιώνει την ψυχική υγεία
Όπως αναφέρθηκε, ήδη, οι ορμόνες που απελευθερώνονται με το τρυφερό άγγιγμα και την αγκαλιά προκαλούν βελτίωση στα συμπτώματα της κατάθλιψης και υποχώρηση των συμπτωμάτων του άγχους. Κατά συνέπεια, το άγγιγμα και η αγκαλιά έχουν καθοριστικό ρόλο στην διατήρηση της ψυχικής μας υγείας. Η θλίψη, το άγχος και η αίσθηση μοναξιάς βελτιώνονται σημαντικά με το άγγιγμα.
8. Μειώνει την αρτηριακή πίεση
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνα, οι συχνές αγκαλιές έχουν άμεση σχέση με την μείωση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού, ιδιαίτερα στις γυναίκες που βρίσκονται στο στάδιο πριν την εμμηνόπαυση. Η υψηλή αρτηριακή πίεση θεωρείται αιτία για καρδιαγγειακές παθήσεις. Η αγκαλιά φαίνεται ότι συμβάλλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και μας προστατεύει από σοβαρά προβλήματα υγείας. Έχει άλλωστε βρεθεί ότι ακόμη και ένα άγγιγμα με μικρή διάρκεια, ακόμη και τυχαίο, έχει αποτέλεσμα την μείωση της αρτηριακής μας πίεσης.
9. Βοηθάει την καρδιά
Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν οι σύντροφοι αγκαλιάζονται συχνά, οι γυναίκες παρουσιάζουν χαμηλότερο καρδιακό ρυθμό, κάτι που πιθανότατα σημαίνει ότι αυτός ο τρόπος αγγίγματος μπορεί να ωφελήσει σημαντικά την καρδιά.
Επιπλέον, βρέθηκε ότι οι ηλικιωμένοι που δέχονται αγκαλιές παρουσιάζουν καλύτερη σωματική υγεία σε σχέση με κείνους που δεν δέχονται αγκαλιές. Σκεφτείτε την αγκαλιά ως ένα καθημερινό φυσικό φάρμακο που συμβάλλει στην αύξηση του οξυγόνου στο αίμα, στην ομαλή ροή του αίματος και τελικά στην ρύθμιση του καρδιακού ρυθμού.
10. Υποστηρίζει την κοινωνική αλληλεπίδραση
Το άγγιγμα είναι πολύ σημαντικό από την αρχή της ζωής μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα βρέφη μέσω του αγγίγματος “δένονται” με τους άλλους ανθρώπους καθώς μεγαλώνουν. Το ίδιο ισχύει και για τα επόμενα εξελικτικά στάδια της ζωής μας. Σε έρευνα της Alison Wismer Fries στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Madison, σύγκριναν νέους από το Μιλγουόκι με άλλους νέους που είχαν υιοθετηθεί από κατοίκους του Μιλγουόκι, αφού προηγουμένως είχαν περάσει τον πρώτο χρόνο της ζωής τους σε ορφανοτροφεία στην Ρουμανία και στη Ρωσία. Βρήκαν ότι τα παιδιά που είχαν υιοθετηθεί είχαν πολύ χαμηλότερα επίπεδα αγγειοπιεσίνης, μιας ορμόνης που παίζει ρόλο στην δημιουργία συναισθηματικών δεσμών με την οικογένεια.
Σε αρκετές έρευνες έχει μελετηθεί πως αντιδρούν οι άνθρωποι στο άγγιγμα σε διαφορετικές καταστάσεις. Φαίνεται ότι, όταν απευθυνόμαστε σε κάποιον ζητώντας κάτι από αυτόν, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να ανταποκριθεί, αν συνοδεύουμε το αίτημά μας με ένα φιλικό άγγιγμα.
11. Η αγκαλιά ενισχύει την αυτοεκτίμησή μας
Η αγκαλιά είναι μια έκφραση αγάπης ενός ατόμου προς το πρόσωπό μας. Μέσα από το άγγιγμα και την αγάπη αυτή ενισχύουμε την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή μας και ωθούμαστε να αγαπήσουμε τον εαυτό μας περισσότερο. Τα βρέφη δέχονται μέσω του αγγίγματος την αγάπη των γονιών τους και έτσι συνδέουν το άγγιγμα με την αγάπη για όλη τους τη ζωή. Οι αγκαλιές στην ενήλικη ζωή ενεργοποιούν τα συναισθήματα που νιώσαμε στην βρεφική και παιδική ηλικία και μας βοηθούν να αγαπάμε, να σεβόμαστε και να εκτιμάμε τον εαυτό μας. Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά που στερήθηκαν το άγγιγμα στην παιδική ηλικία παρουσιάζουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, υψηλότερα επίπεδα στρες, ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές, αίσθηση ότι δεν αγαπιούνται, ακόμη και διαταραχή των νοητικών τους ικανοτήτων.
ΔΥΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Έχει σημασία…
- Η Διάρκεια της αγκαλιάς
Όπως έχει βρεθεί σε έρευνες η διάρκεια της σωματικής εγγύτητας έχει σημασία. Για να ωφεληθούμε από την επίδραση της αγκαλιάς θα πρέπει να έχει διάρκεια μεγαλύτερη των 10 δευτερολέπτων (σε κάποιες άλλες έρευνες έχει βρεθεί ότι αρκούν ακόμη και 5 δευτερόλεπτα).
2. Από ποιον προέρχεται
Έχει βρεθεί ότι, αν και το σώμα μας επιθυμεί το άγγιγμα και την αγκαλιά, δεν απολαμβάνει το άγγιγμα αν προέρχεται από άτομα που δεν μας αρέσουν ή που αισθανόμαστε φόβο γι’ αυτά.
Όπως επισήμανε ο Ashley Montagu στο βιβλίο του «Touching» (1971), «το άγγιγμα είναι δέκα φορές ισχυρότερο από τη λεκτική ή συναισθηματική επαφή και επηρεάζει σχεδόν ό,τι κάνουμε. Καμία άλλη αίσθηση δεν μπορεί να σε διεγείρει όπως το άγγιγμα. Ξεχνάμε ότι το άγγιγμα δεν είναι μόνο βασικό για το είδος μας, αλλά και το κλειδί για αυτό».
Βιβλιογραφία: -Grewen, K. M., Anderson, B. J., Girdler, S. S., & Light, K. C. (2003). Warm partner contact is related to lower cardiovascular reactivity. Behavioral medicine, 29(3), 123-130. -Dueren, A. L., Vafeiadou, A., Edgar, C., & Banissy, M. J. (2021). The influence of duration, arm crossing style, gender, and emotional closeness on hugging behaviour. Acta psychologica, 221, 103441. -Field, T. (2010). Touch for socioemotional and physical well-being: A review. Developmental review, 30(4), 367-383. -Hurlemann, R., & Scheele, D. (2016). Dissecting the role of oxytocin in the formation and loss of social relationships. Biological Psychiatry, 79(3), 185-193. -Dreisoerner, A., Junker, N. M., Schlotz, W., Heimrich, J., Bloemeke, S., Ditzen, B., & van Dick, R. (2021). Self-soothing touch and being hugged reduce cortisol responses to stress: A randomized controlled trial on stress, physical touch, and social identity. Comprehensive Psychoneuroendocrinology, 8, 100091. -Hesse, C., Floyd, K., Rains, S. A., Mikkelson, A. C., Pauley, P. M., Woo, N. T., ... & Duncan, K. L. (2021). Affectionate communication and health: A meta-analysis. Communication Monographs, 88(2), 194-218. Featured image: By Mohamed Chermiti on pixabay
