Οι γιορτές των Χριστουγέννων είναι μια εποχή που οι περισσότεροι, μικροί και μεγάλοι, περιμένουν με ανυπομονησία. Ευκαιρία για ανεμελιά και ξεκούραση, βόλτες, στολίδια, φαγητό, συναντήσεις με αγαπημένα πρόσωπα, ταξίδια, εκδρομές, δώρα. Για κάποιους όμως οι γιορτές είναι μια δύσκολη και στρεσογόνος περίοδος με μεγάλη συναισθηματική επιβάρυνση.
Σε έρευνα που έγινε, από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, σε δείγμα 2.119 ενηλίκων τον Νοέμβριο του 2021, βρέθηκε ότι ένας αρκετά μεγάλος αριθμός ατόμων-περίπου 2 στους 5-βιώνει έντονο άγχος τις ημέρες των Χριστουγέννων. Από αυτούς, ένα ποσοστό 46% ανέφερε ως αιτία του άγχους τους οικονομικούς λόγους, ενώ το 40% την εύρεση και την αγορά των δώρων.
Ο Covid-19 προσέθεσε ένα επιπλέον φορτίο στους ενήλικες, οι οποίοι ανησυχούν για την υψηλή μεταδοτικότητα του ιού, την περίοδο των εορτών, σύμφωνα με την ίδια έρευνα.
Κάποιες κατηγορίες εργαζομένων, επίσης, βιώνουν μεγαλύτερο άγχος επειδή ανησυχούν για πολύωρη και περισσότερο κοπιαστική εργασία τις ημέρες των εορτών (υγειονομικοί, ιδιοκτήτες και υπάλληλοι καταστημάτων λιανικής κ.ά.). Το άγχος των εορτών μπορεί να οφείλεται στην εξασφάλιση και προετοιμασία των γιορτινών γευμάτων, στις μετακινήσεις και στα ταξίδια ή στις συναντήσεις με την οικογένεια, ιδιαίτερα όταν μέσα σε αυτήν εκφράζονται διαφορετικές απόψεις για τον covid-19, για την πολιτική ή αναβιώνουν δυσαρέσκειες και παράπονα από το παρελθόν.
Εκτός όμως από το άγχος και το στρες, στη διάρκεια των Χριστουγέννων παρουσιάζονται επιπλέον, αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης, η οποία, πολύ συχνά, χαρακτηρίζεται ως η «κατάθλιψη των Χριστουγέννων». Σε έρευνα της Εθνικής Συμμαχίας για την Ψυχική Ασθένεια (NAMI), το 64% των ανθρώπων που ζουν με ψυχική ασθένεια ανέφεραν ότι η κατάστασή τους επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, ενώ άλλες μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε όλον τον κόσμο δείχνουν ότι τα ποσοστά αυτοκτονιών είναι υψηλότερα κατά τη διάρκεια ορισμένων εορτών (όπως την Πρωτοχρονιά) από ό,τι τις άλλες ημέρες του χρόνου.
Κάποιες φορές, τα δύσκολα συναισθήματα που αναδύονται στη διάρκεια των εορτών σχετίζονται με την πίεση και τις αυξημένες ευθύνες που μπορεί να αντιμετωπίζει κάποιος τις ημέρες των Χριστουγέννων είτε στο σπίτι είτε στην εργασία του. Άλλοτε, η γιορτινή ατμόσφαιρα είναι πιθανόν να προκαλέσει την ανάκληση αναμνήσεων από παλαιότερες όμορφες στιγμές τονίζοντας έτσι τη διαφορά του παρελθόντος με το παρόν. Συναισθήματα πένθους είναι δυνατόν να αναβιώσουν από την έλλειψη των αγαπημένων προσώπων που έφυγαν από τη ζωή ή να ενεργοποιηθούν λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας, της απώλειας μίας θέσης εργασίας ή την κατάληξη μιας σχέσης σε χωρισμό.
Τα συναισθήματα άγχους ή θλίψης έρχονται σε αντίθεση με τα στερεότυπα που κυριαρχούν για μια γιορτινή ατμόσφαιρα με αγαπημένα πρόσωπα τριγύρω, με εντυπωσιακά στολισμένα σπίτια, γευστικά εδέσματα σε αφθονία, και γενικότερα χαρούμενα πρόσωπα που ανταλλάζουν δώρα και αγάπη. Έτσι, όταν κάποιος δεν έχει την δυνατότητα να απολαύσει όλες αυτές τις στιγμές όπως του προβάλλονται , η ατμόσφαιρα ευθυμίας που τον περιβάλλει μπορεί να τον κάνει να αισθάνεται ότι βρίσκεται σε μειονεκτική θέση και να βιώνει ακόμα μεγαλύτερη πίεση, ψυχικό πόνο ή μοναξιά.
Πώς μπορούμε όμως να αντιμετωπίσουμε τα «δύσκολα» συναισθήματα τις ημέρες των γιορτών; Παρακάτω ακολουθούν κάποιες δοκιμασμένες στρατηγικές αντιμετώπισης για να επιλέξετε όσες σας ταιριάζουν.
- Τα Χριστούγεννα είναι μια εποχή γεμάτη από προσδοκίες. Είναι όμως, οι προσδοκίες σας ρεαλιστικές; Είναι όσα ονειρεύεστε εφικτά; Σκεφτείτε μήπως περιμένετε πάρα πολλά από τον εαυτό σας και από τους άλλους.
- Μοιραστείτε με πρόσωπα που εμπιστεύεστε αυτά που νιώθετε και πού ξέρετε; Ίσως και εκείνοι να νιώθουν παρόμοια συναισθήματα. Το να γνωρίζετε ότι κάποιος άλλος μπορεί να είναι δίπλα σας σε αυτό που περνάτε μπορεί να σας κάνει να αισθανθείτε καλύτερα. Μπορεί, ακόμη, να σας προτείνουν κάποιες ιδέες ή λύσεις που εσείς πιθανόν να μην είχατε σκεφτεί.
- Αφιερώστε χρόνο στον εαυτό σας. Χαλαρώστε, διαβάστε ένα βιβλίο, παρακολουθήστε μια ταινία και γενικά κάντε ό,τι σας ευχαριστεί.
- Προσπαθήστε να μην αναλάβετε περισσότερες ευθύνες από αυτές που μπορείτε να αντέξετε. Μοιράστε εργασίες και σε άλλα μέλη της οικογένειας.
- Κάντε μια λίστα με τις εργασίες για τις γιορτές και προγραμματίστε τις έγκαιρα, ώστε να είστε πιο χαλαροί τις ημέρες των Χριστουγέννων.
- Αν δυσκολεύστε οικονομικά, βρείτε δραστηριότητες, οι οποίες δεν θα σας επιβαρύνουν ( π.χ. εορταστικές εκδηλώσεις των Δήμων ή Συλλόγων που προσφέρονται δωρεάν) ή απολαύστε μια βόλτα στο κέντρο με την γιορτινή διακόσμηση και τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια.
- Περάστε χρόνο με τα παιδιά σας. Παίξτε επιτραπέζια, βάλτε μουσική, αστειευτείτε μαζί τους, δημιουργήστε αναμνήσεις.
- Αν είστε μοναχικοί, θα μπορούσατε να προσφέρετε κάποιο χρόνο εθελοντικά για να βοηθήσετε άλλους ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Θα μπορούσατε, ακόμη, να εγγραφείτε σε μια διαδικτυακή κοινότητα για να μιλήσετε με άλλα άτομα που έχουν παρόμοιες εμπειρίες και ανάγκες με τις δικές σας.
- Αν χρειάζεστε βοήθεια, μην διστάσετε να τη ζητήσετε από κάποιον φίλο, συγγενή, συνάδελφο ή γείτονα. Πολλοί άνθρωποι θέλουν να βοηθήσουν αλλά μπορεί να μην ξέρουν τις ανάγκες σας ή να θέλουν να είναι διακριτικοί για να μην σας φέρουν σε δύσκολη θέση. Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να το ζητήσετε.
- Αποφύγετε την μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ επειδή μπορεί να αυξήσει το συναίσθημα της θλίψης σας.
- Αδράξτε την ευκαιρία, με αφορμή την ανταλλαγή ευχών, να επικοινωνήσετε με φίλους που έχετε καιρό να μιλήσετε.
- Ελέγξτε τα έξοδά σας. Η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη θλίψη ή άγχος.
- Μείνετε ενεργοί. Βγείτε έξω, περπατήστε, τρέξτε. Η κίνηση είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να ελαττώσετε τα αρνητικά συναισθήματα.
- Αν είστε μακριά από τους δικούς σας συνδεθείτε διαδικτυακά με βίντεο-κλήση για να μοιραστείτε στιγμές έστω και από απόσταση.
- Μπορείτε να απευθυνθείτε σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για να μοιραστείτε όσα βιώνετε και να βρείτε τρόπους να αντιμετωπίσετε τα δύσκολα συναισθήματα.
- Δεν χρειάζεται να δικαιολογείτε τον εαυτό σας στους άλλους. Θα μπορούσατε να τους ενημερώσετε ότι περνάτε μια δύσκολη περίοδο και να τους πείτε με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν.
- Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεστε όταν βιώνετε θλίψη ή άγχος είναι να προσποιείστε ότι είστε καλά. Ξεφορτωθείτε την ιδέα ότι πρέπει να περάσετε τις γιορτές με τον τρόπο που σας επιβάλλουν τα ΜΜΕ ή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δώστε στον εαυτό σας τον χώρο και τον χρόνο να βιώσει τα συναισθήματά του ελεύθερα και κάντε ό,τι πραγματικά εσείς έχετε ανάγκη.
Τι να μην κάνετε:
- Να φορτωθείτε όλες τις ευθύνες μόνοι/ες σας
- Να καταπιεστείτε περνώντας χρόνο με άτομα που σας κάνουν να νιώθετε άσχημα
- Να προσποιηθείτε συναισθήματα που δεν νιώθετε
- Να νιώσετε υποχρεωμένοι/ες να συμμετέχετε σε συζητήσεις που σας κάνουν να νιώθετε άβολα
- Να πάτε σε μέρη που σας δημιουργούν άγχος
- Να κάνετε πράγματα που δεν θέλετε να κάνετε
Βιβλιογραφία: -Kasser, T., & Sheldon, K. M. (2002). What makes for a merry Christmas?. Journal of Happiness Studies, 3(4), 313-329. -Hillard, J. R., & Buckman, J. (1982). Christmas depression. JAMA, 248(23), 3175-3176. Featured image:By min-an-1143000
